Hoe kun je budgetteren als je een variabel inkomen hebt? 4 slimme tips!

Op mijn Facebook-groep kreeg ik een paar keer de vraag “hoe kan ik nou een budget opstellen als mijn inkomen elke maand anders is?” Veel mensen worstelen daarmee, en gebruiken het zelfs als excuus om helemaal geen budget op te stellen. Zonde! Want ook met een variabel inkomen kun je prima budgetteren. Sterker nog, ik denk dat juist als je een variabel inkomen hebt, een budget heel belangrijk is. En je weet het, ik ben er sowieso van overtuigd dat een budget je allerbeste vriend is bij het krijgen van financiële vrijheid (of gewoon meer geld…).

Een variabel inkomen is natuurlijk ook lastig. Hoewel ik tot voor kort een redelijk stabiel inkomen had (met een bonusje hier en een zakje vakantiegeld daar als enige variatie), moet ik er nu ook echt aan geloven. Als ZZP’er is je inkomen nooit gelijk. En zeker in het begin is het moeilijk te voorspellen hoeveel er binnen gaat komen.

Toch is het wel te doen, budgetteren op basis van een variabel inkomen. Daarom hierbij mijn vier tips!

Tip 1: maak een jaarbegroting waarin je rekening houdt met een variabel inkomen (de pieken en de dalen)

Een jaarbegroting is een mooi startpunt. Hierin neem je alle verwachte inkomsten en uitgaven mee. In stappen samengevat:

Stap 1: maak een overzicht van je verwachte inkomsten voor het hele jaar

Als je niet weet wat je inkomsten zullen worden, begin je met een voorzichtige schatting (bijvoorbeeld je inkomen van vorig jaar min 10%). Dat wordt je basis. Als je werk seizoensgebonden is, kun je waarschijnlijk redelijk voorspellen wat je goede en wat je mindere maanden worden. Als er geen peil op te trekken is, ga je in basis even uit van hoe het vorig jaar is gegaan.

Reken eerst uit wat het totale verwachte jaarinkomen is.

Vervolgens schrijf je de volgende drie bedragen op:

• het gemiddelde van alle maanden
• je minimale maand
• je maximale maand

Stap 2: maak een overzicht van je verwachte uitgaven

Maak eerst een standaardbegroting voor elke maand, uitgaande van een gemiddeld maandinkomen. Neem hierin ook de onregelmatige en een schatting van je onverwachte uitgaven (zoals ik vorige week zondag al toelichtte) mee.

Let op: het totaal van je uitgaven mag nooit meer zijn dan je totale verwachte jaarinkomen!

Stap 3: maak een onderscheid tussen verplichte uitgaven, wisselende uitgaven en reserveringen

Maak in je basisbegroting je verplichte uitgaven blauw (of welke kleur je hier ook bij vindt passen, daar ben ik heel flexibel in 🙂 ). Dit zijn je vaste maandelijkse lasten zoals hypotheek, verzekeringen en belastingen, internetkosten, contributies, et cetera en je verplichte variabele kosten zoals je boodschappenbudget en benzinekosten bijvoorbeeld.

Maak je wisselende uitgaven groen. Dit zijn uitgaven die je, in geval van nood, altijd uit kunt stellen. Bijvoorbeeld uitgaven voor kleding, kapper, inrichting van je huis, et cetera, zijn vaak op te schorten.

Maak tot slot je reserveringen grijs (ik probeer rood te vermijden, maar echt heel gezellig is dit kleurenschema niet vrees ik). Dit zijn alle bedragen die je spaart en anderszins reserveert (ik heb nogal zelf wat van dit soort categorieën, maar alleen “spaargeld” is ook prima natuurlijk).

Tel daarna alle blauwe, groene en grijze bedragen bij elkaar op, zodat je drie bedragen krijgt. Nogmaals: het totaal van deze drie bedragen mag niet hoger zijn dan het totale bedrag dat je in stap 1 had uitgerekend! Als je uitgaven hoger zijn dan je inkomsten, moet je opnieuw gaan rekenen.

Stap 4: maak tot slot een pieken- en dalen-begroting voor het hele jaar

Nu leg je het resultaat van stap 1 en het resultaat van stap 3 tegen elkaar aan. Hopelijk begin je met een goede maand, of heb je nog reserves van afgelopen jaar. Zo nee: dan geef je alleen geld uit aan de blauwe categorie.

In de maanden waarin je meer inkomen dan gemiddeld hebt, zet je geld opzij. De prioriteit is hierbij als volgt:

• Geld voor de blauwe categorie
• Geld voor de groene categorie
• Geld voor de grijze categorie

Pas als je genoeg geld hebt om het hele jaar de blauwe categorie kunt betalen, kun je geld uit gaan geven aan de groene categorie. Het is per slot van rekening heel naar als je in maart dure schoenen hebt gekocht, om vervolgens in september geen geld meer te hebben voor je boodschappen.

Tip 2: En nu de werkelijkheid… Budgetteer op basis van wat er daadwerkelijk binnen komt

Zodra je weet wat er binnen gaat komen, pas je je budget daarop aan. Dit is even schrikken hè! Zo werkt budgetteren toch niet?

Wel dus.

Het heeft geen enkele zin om uit te gaan van een planning waarvan je weet dat hij niet meer klopt. Als je verwacht had dat je inkomen in januari bijvoorbeeld € 2000 is, en het is maar € 1500, dan kun je niet € 2000 uitgeven per slot van rekening. Stop dan dus meteen met geld uitgeven in de groen categorie (als je daar wel ruimte voor had in je budget die maand). Ga volledig in de bespaarstand en probeer het met de € 1500 te redden.

Andersom kan natuurlijk ook, dat je dacht dat je € 1500 binnen zou krijgen, en het is € 2000. Dat betekent dus dat je later in het jaar € 500 extra ruimte hebt. En misschien wel dat je je budget wat kunt verruimen. Nu zou ik natuurlijk altijd aanraden om dan eerst je reserves aan te vullen. Maar goed, in de praktijk kan er dan misschien ook wel een extra etentje af. (Zo werkt het hier namelijk ook natuurlijk). Altijd fijn. 🙂

Elke maand een nieuwe begroting?

Betekent dit nu dat je elke maand een nieuwe begroting moet maken? Ja, inderdaad. De grap is echter dat ik dat met een vast inkomen eigenlijk ook altijd wel deed. Je weet namelijk nooit van tevoren hoeveel geld je precies uit gaat geven. Tenminste, ik niet. Meestal heb ik mooie plannen, maar die komen eigenlijk nooit uit. Want ineens is mijn dochter (“miss long legs”) uit al haar broeken en jurkjes gegroeid. En wordt mijn fiets gestolen (frustratiepuntje zoals je begrijpt!) Of, want dat gebeurt gelukkig ook wel, krijg ik van het energiebedrijf mijn jaarrekening en blijkt dat we € 200 terugkrijgen (true story!).

Dan stel ik mijn budget even bij. In geval 1 betekent dat dat er geld uit het funpotje gaat, want kleren gaan nu eenmaal voor op uitjes. In geval 2 ook trouwens, maar dan van mijn persoonlijke budget. En in geval 3 gaat er extra geld naar de aflossing van de hypotheek. Fijn! 🙂

Tip 3: probeer een maand vooruit te sparen

Deze tip is afkomstig van mijn Amerikaanse inspiratiebronnen, die gebruik maken van het budgetsysteem YNAB. Dat doe ik zelf niet, ik ben een groot aanhanger van excel. Maar de bijbehorende tip is natuurlijk wel heel waardevol: als je genoeg hebt gespaard om altijd een maand vooruit te lopen op de werkelijkheid, is het niet zo erg als je inkomen wat verlaat binnen komt. Dan heb je toch nog een maand speling.

Wij doen dit zelf niet op deze manier (letterlijk leven op het inkomen van vorige maand), omdat we liever niet teveel geld op onze betaalrekening hebben staan (niet eens zozeer vanwege het gebrek aan rente, maar meer voor de veiligheid). Het is echter wel handig om gebruik te maken van het principe natuurlijk. En dat kan ook door een maand reserve op je spaarrekening te hebben staan.

Tip 4: Leen geen geld!

Sluit geen leningen af en maak geen gebruik van roodstand op je betaalrekening. Ten eerste omdat dat altijd een slecht idee is: geld lenen kost geld. Veel geld!

En een nog vervelender probleem: als je inkomen vervolgens alsnog tegenvalt, het nog veel moeilijker is om het terug te betalen. Ga altijd uit van het principe: eerst sparen, dan kopen. Dat is altijd een goed idee, maar als je inkomen variabel is, is het nog belangrijker.

Ons eigen budget met een variabel inkomen

Ik schreef het in de inleiding al, voorheen hadden wij nooit een variabel inkomen. Toch ga ik mijn budgetten niet heel anders aanpakken. Natuurlijk ga ik het wel naar beneden bijstellen, ik krijg in januari beslist niet binnen wat ik in december krijg. In ons geval betekent dat echter alleen dat we minder moeten reserveren (en natuurlijk ook zuiniger gaan leven). Mijn jaarbegroting blijft staan zoals hij is, alleen de categorieën bevatten minder geld dan in de afgelopen jaren.

Wat dat betreft zie ik het dus wel zitten, dat variabele inkomen. Nu maar hopen dat de variatie er vooral in gaat zitten dat het ook af en toe meer gaat zijn dan ik deze maand nog krijg. Anders is het budgetteren niet per se moeilijker, maar wel een stuk minder leuk. 🙂

Krijg jij een vast of variabel inkomen? Hoe budgetteer je dat? Waar loop je tegenaan? Maak je ook gebruik van reserves? Vertel het me in de reacties!