Wat hebben koekjes en straaljagers gemeen met elkaar? Oftewel: het geheim van de verzonken kosten…

verzonken kosten - koekjes

Jaren geleden werd het nieuws regelmatig gedomineerd door een straaljager, de Joint Strike Fighter. Weten jullie het nog? Wat er nu precies zo bijzonder aan was, weet ik niet. Maar wat ik nog wel weet, is dat de ontwikkeling ervan heel veel geld kostte. Echt gigantisch veel geld. En dat werd steeds meer en meer. Het liep echt in de miljarden op een gegeven moment.

Blijven investeren? Of opgeven?

De reden dat hij het nieuws zo domineerde was dat ook omdat de ene helft van de kamer vond dat Nederland erin moest blijven investeren, en de andere helft vond van niet. Of zoiets.

Vanwaar deze geschiedkundige inleiding, over een onderwerp waar ik duidelijk geen verstand van heb (zal ik toegeven dat ik dacht dat het om een helikopter ging) 🙂 ? Precies dat punt van die discussie: blijven investeren of opgeven. Als je ergens al een heleboel geld in hebt gestopt, en het gaat nog veel meer geld kosten. Wat doe je dan? Stoppen? Of doorgaan?

jsf - verzonken kostenSunk costs oftewel verzonken kosten

In de economie worden dit soort kosten ook wel sunk costs of verzonken kosten genoemd. Hierover zegt het alwetende internet het volgende:

“Sunk costs (in het Nederlands ook wel verzonken kosten) zijn in de economie kosten die al gemaakt zijn en niet meer ongedaan te maken zijn. Bij het nemen van operationele economische beslissingen dient men geen rekening te houden met deze sunk costs.” Bron: Wikipedia

Een paar voorbeelden

Om de verzonken kosten te illustreren, eerst een paar voorbeelden.

Een verzonken koekje

Je hebt iets lekkers gekocht, een lekkere koek of zo. Als je halverwege bent, zit je eigenlijk vol. Bewaren kan niet, want dan is hij niet lekker meer. Wat doe je dan? Opeten? Of weggooien? In zo’n geval eet ik hem meestal toch maar op, want weggooien is zonde. Eigenlijk is dat raar. Ik heb het geld al uitgegeven, en kan hem sowieso niet meer ruilen of teruggeven. Of ik hem nou op eet, of weg gooi, dat maakt voor de investering niets meer uit. Het geld is weg.

Een verzonken schilderij

Een heel ander voorbeeld. Stel, je schrijft je in voor een cursus schilderen. Als je eenmaal bezig bent, blijkt dat je het eigenlijk alleen echt goed gebruik van kunt maken als je ook allerhande dure kwasten en verf koopt. Wat doe je dan? Stoppen? Of toch maar die kwasten en de verf kopen? Die zijn misschien wel net zo duur als die hele cursus. De cursus kun je niet terugbrengen helaas. En er geen gebruik van maken is ook zonde. Toch? Of niet?

Een verzonken paleis

Tot slot nog een voorbeeld uit mijn eigen praktijk. In de kerstvakantie kon je een tienrittenkaart kopen voor zo’n krijspaleis (door kinderen meestal aangeduid als een binnenspeeltuin, door ouders als “de hel!”). Die heb ik gekocht, omdat ik me toch wel een paar keer per jaar laat overtuigen dat het echt een geweldig idee is om erheen te gaan. Met deze kaart was de toegang nog maar de helft van de prijs. So far, so good.

Als we er eenmaal zijn, willen mijn kinderen echter ook altijd lekkers en een ijsje, onder het motto: “het is feest! Dat hoort erbij!” Ergens vind ik dan dat ze gelijk hebben: als je nou toch al geld hebt uitgegeven aan zo’n uitje, maak het dan af. Maar wat nou als je de kosten van de entree als sunk costs beschouwt? En eerst eens nadenkt of  je nu budget hebt voor eten buiten de deur. Zou je het dan ook doen?

Wanneer zijn verzonken kosten relevant?

Verzonken kosten moet je niet mee laten wegen in de beslissing, zo stellen de economen dus. Het geld dat je hebt uitgegeven, komt nooit meer terug, wat je ook besluit. Het zou dus ook niet mee moeten tellen bij het besluit om nog meer geld uit te geven.

Bij de Joint strike fighter was er sprake van zowel sunk costs als verwachte opbrengsten. Dat maakt dat voorbeeld misschien wat ingewikkeld – zeker voor iemand die niet eens door had dat het om een straaljager ging – maar niet minder relevant. Er zou alleen gekeken moeten worden naar de toekomstige investering in combinatie met de verwachte opbrengsten op dat moment.

Terug naar de voorbeelden

in geval van de koek is het niet slim om hem tegen wil en dank op te eten. Dat geld is hoe dan ook weg, of ik hem nou op eet of niet. Dan kun je er maar beter van genieten (en dus stoppen met eten).

Als we kijken naar de schildercursus, is het misschien wel verstandig om wel te investeren in de kwasten en verf, als je er geld voor hebt. Niet zozeer omdat die cursus anders weggegooid geld is, maar omdat je die cursus niet voor niets wilde doen. En als je, door aankoop van die kwasten en verf, alsnog van je nieuwe hobby kunt genieten, is het alsnog de moeite waard.

Het krijspaleis tenslotte. De al gekochte kaart kunnen we rekenen tot de verzonken kosten. De ijsjes die ze daar willen hebben niet. In dit geval is dus de discussie: eten we thuis een ijsje, of in het krijspaleis?

De moraal van het verhaal

Geef alleen geld uit als je dat op dat moment een verstandige uitgave vindt. Omdat het je iets oplevert dat je net zo veel of nog meer waard is dan de investering. En niet omdat je er al eerder geld aan uit hebt gegeven. Dat geldt bij koekjes, bij schildercursussen en bij krijspaleizen. En zelfs bij belachelijk dure vliegtuigen.

Sjoukje

Op de blog Meer geld, minder stress help ik jou met praktische oplossingen voor al je geld(zorgen). Vroeger was ik projectleider en communicatiemanager bij een grote verzekeraar en daarvoor bij een grote bank. De kennis die ik daar heb opgedaan zet ik nu als fulltime blogger graag in om jou te helpen met je geldzaken. Ik schrijf van alles en nog wat over hoe je je geldzaken het beste kunt regelen. Zodat je meer geld overhoudt voor leuke dingen.

Click Here to Leave a Comment Below

Leave a Comment: