Groeit geld in de muur? – Het belang van zakgeld
Afgelopen week kondigde ik het al aan: de komende weken schrijf ik een aantal blogs over kinderen en geld. Als ik namelijk iets geleerd heb van mijn ervaringen met mensen met schulden, is het dat je niet jong genoeg kunt beginnen met leren over geld. Hoe uiteenlopend de verhalen ook zijn, de verzuchting “had ik dit maar eerder geleerd” komt altijd langs. Het Nibud heeft hier ook onderzoek naar gedaan: volwassenen die als kind niet van hun ouders geleerd hebben goed met geld om te gaan, hebben twee keer zo vaak betalingsachterstanden” staat in het persbericht op hun site (maart 2016).
Het onderwerp van deze eerste uit de serie is, hoe kan het ook anders… zakgeld. Andere onderwerpen waar ik de komende weken over schrijf, zijn onder andere “kleedgeld”, “kinderen en geld verdienen”, en “geld en studeren”.
Geld groeit echt in de muur
Volgens het Nibud, en ook in andere bronnen lees ik dat zakgeld heel belangrijk is voor kinderen. Daarmee leren ze met geld omgaan. Alleen als je zelf op jonge leeftijd al financiële beslissingen neemt en daar fouten in maakt, kun je je voor grote valkuilen behoeden als je later meer te besteden hebt. Ik twijfel daar een beetje aan eerlijk gezegd. Mijn oma heeft nooit zakgeld gehad, maar kon er toch prima mee omgaan. Met andere woorden: het is ook wel een beetje van deze tijd. Voordat het heel makkelijk werd om geld uit te geven voor je het verdiend had, hadden mensen minder schulden.
Geld opnemen in the old days…
Toen ik klein was, had ik een bankrekening. Als ik geld op wilde nemen daarvan, moest mijn moeder een handtekening op een kaart zetten, en kon ik alleen met die kaart en mijn legitimatiebewijs naar de bank toe. De drempel was dus heel hoog, en die handtekening kreeg ik ook niet zomaar. Mijn moeder zelf haalde eens per week geld, om boodschappen mee te doen (al had ze ook wel cheques overigens). Tegenwoordig kun je als kind al een pinpas krijgen. Zeker omdat wij in bijzijn van onze kinderen alles met een pinpas betalen, is het misverstand dat we daar onbeperkt geld mee kunnen krijgen gauw ontstaan.
De beperkte hoeveelheid geld
Wat naar mijn idee eigenlijk veel belangrijker is dan zakgeld, is onze kinderen wijzen op de beperkte hoeveelheid van geld. Ze uitleggen dat je alleen geld krijgt met dat bankpasje, als je het eerst verdiend hebt. En dus ook regelmatig nee zeggen, als ze iets willen hebben.
Zakgeld is nuttig, maar geen garantie
Toch is zakgeld wel nuttig denk ik. Alleen het is geen garantie dat ze met geld om leren gaan, als er een constante andere bron van geld in hun omgeving lijkt te zijn. Als ze toch wel genoeg te snoepen en te spelen hebben, en er eigenlijk niets meer te wensen over is, waar ze zakgeld voor nodig zouden kunnen hebben.
Hoeveel geef je?
Hoeveel je geeft, wat een kind er van mag kopen en hoe je het doet, daar lopen de meningen ook sterk over uiteen, heb ik gemerkt. Ik ken verhalen van kinderen die op 6-jarige leeftijd al 5 euro per week kregen, en verhalen van kinderen die dat pas op hun 12e kregen. Ik ken ouders die elke week een euro overmaken naar de bankrekening van hun kind, en ouders die alleen zakgeld geven als hun kind erom vraagt.
Wij zijn begonnen met onze oudste cash zakgeld te geven toen hij 6 werd. In eerste instantie 60 cent, onder het motto 10 cent per jaar. (“Oh mama, als ik 10 ben, dan krijg ik echt veel, dan krijg ik een hele euro!”) Toen hij 7 werd, hebben we echter al het verhoogd naar 1 euro. Ik weet nog niet wat we doen als hij 8 wordt, laat staan als hij 10 wordt… Dan wordt hij inderdaad echt rijk!
Voor wie een richtlijn wil, heeft het Nibud ook een overzichtje gemaakt. Ook op Wijzer in geldzaken staan tips hiervoor.
Wat doen ze ermee?
Nu ben ik natuurlijk dol op spaarpotjes, en dat geef ik mijn kinderen ook graag mee. Ooit las ik ergens op Pinterest het idee om zakgeld in drieën te laten verdelen: een deel om direct uit te geven, een deel om te sparen voor de lange termijn, en een deel voor giften. Daarmee leren ze dat je niet al je geld zomaar uit kunt geven, en doen ze er ook nog iets mee voor iemand anders. (Eigenlijk net een beetje als wanneer je belasting betaalt.)
Verschillende spaarpotjes
Ik heb het mijn zoon voorgesteld toen ik hem voor het eerst zakgeld gaf. Hij vond het een prima idee (waarschijnlijk was hij al lang blij dat hij zakgeld kreeg, en vond hij 20 cent ook al heel wat, maar dat terzijde). Voor zijn verjaardag kreeg hij van diverse vriendjes een spaarpotje, dus dat kwam ook mooi uit. In elk potje ging elke week 20 cent, en daar bleef het keurig in zitten… Al snel bleek namelijk dat we met een echte spaarder te maken hadden. Zijn potje met geld voor “giften” heeft hij na dik een jaar leeggemaakt om zijn oom te sponsoren die mee liep met de Nacht voor de vluchteling.
Nog niets gekocht
En die andere twee, die buiken steeds meer uit. Hij heeft helemaal niet de behoefte om snoep of andere dingen te kopen. Afgezien van een boek heeft hij nog helemaal niets gekocht. Het liefst van alles wil hij namelijk een Playstation (“iedereen heeft er een mama, echt iedereen!”) en die krijgt hij niet van ons (nare ouders die liever hebben dat hij buiten speelt, het arme kind).
Twee vliegen in één klap
Elke keer als hij iets wil dat ik niet voor hem wil kopen (snoep, plastic troep, je kent het wel), stel ik voor dat hij het zelf koopt. Twee vliegen in één klap:
- de discussie is direct voorbij (want hij weet dat hij daarom zakgeld krijgt, en dat het zijn eigen keus is om het niet uit te geven), en
- er komt geen troep in huis.
Mag je lenen?
Nu komt het natuurlijk wel vaak voor dat een kind iets wil kopen van zijn zakgeld, maar geen geld bij zich heeft. De ene keer dat mijn zoon dat boek kocht, had hij ook geen geld bij zich. Dat heb ik hem toen wel terug laten betalen, bij thuiskomst (geloof ik. Hm. Misschien niet. Het was een educatieve uitgave zullen we maar zeggen). Op zich is het wel heel verstandig om dat te doen natuurlijk, anders leren ze er nog niets van (dan blijft die geldautomaat dat magische apparaat waar altijd meer geld uit komt).
En als je het nog niet hebt?
Geld lenen als het kind het nog niet bij elkaar gespaard heeft, is bij ons nog niet gebeurd. Maar het lijkt mij ook een heel gebruikelijk scenario. Ik denk dat dat (als het om een niet al te groot bedrag gaat) ook heel leerzaam kan zijn. Zeker als je dan daadwerkelijk een tijdje het spaargeld in houdt. Het is per slot van rekening helemaal niet leuk om tijdelijk geen geld te krijgen (als je dat normaal gesproken wel heel consequent krijgt). Ook dat bereidt je kind voor op de toekomst.
Wat je ook besluit rondom het geven van zakgeld, wees in ieder geval consequent.
Krijgt jouw kind zakgeld? Hoeveel geef je? En heb je regels over het uitgeven? Ik ben benieuwd naar de ervaringen van anderen!