Arm of rijk? Financieel opvoeden in de praktijk
Mijn kinderen hebben een achternaam met het woord “rijk” erin. Toen mijn zoon op de kleuterschool zat, kwam hij een keer sip thuis. Het jongetje dat naast hem zat, had hem geplaagd met zijn achternaam. “Jouw naam is stom, want jij bent helemaal niet rijk!” “Wat zei je toen?” vroeg ik. “Niks,” antwoordde mijn zoon gelaten, “want hij heeft gelijk. We zijn helemaal niet rijk.” “Hoe kom je daar nou bij?” vroeg ik verbaasd. Voelen jullie ook een educatief moment aankomen? 🙂 Mijn zoon zuchtte eens, en ik stak blij van wal. “We zijn hartstikke rijk! We hebben geld genoeg! We kunnen altijd eten kopen, je hebt altijd kleren aan, we gaan regelmatig op vakantie en je hebt meer dan genoeg speelgoed om mee te spelen.” Ik wilde het nog aanvullen met “en we hebben elkaar!”, maar liet dat maar gaan toen ik naar hem keek. Hij zuchtte nog maar eens. Het was tijd voor een knuffel en een iets beter verhaal: financieel opvoeden in de praktijk.
Keuzes maken
Het is natuurlijk ook onzin. Wij zijn behoorlijk rijk, als je het vergelijkt met de gemiddelde Nederlander. En zeker als je het vergelijkt met mensen in andere, echt arme, landen. Toch hoorde mijn zoon me tot dat moment veel te vaak “daar hebben we geen geld voor” zeggen.
Verlanglijstje voor zijn 7e verjaardag
De keren dat hij bijvoorbeeld in zo’n autootje wilde waar een muntje in moet. Of toen zijn vriendje trots zijn allernieuwste Messi-shirt had laten zien en hij niet dezelfde kreeg, terwijl hij zich toch ook echt de nieuwe Messi waande. En natuurlijk ook elke keer als het gesprek op de zo gewenste Playstation komt. Dus dat dat knulletje het idee heeft dat we arm zijn, komt ook niet helemaal uit de lucht vallen. Het probleem is, dat het natuurlijk eigenlijk helemaal niet waar is. We hebben er namelijk best geld voor. We hebben er alleen geen geld voor over. We maken andere keuzes als het om geld gaat dan hij zou doen, op basis van zijn wensen. En ook dan veel mensen in zijn omgeving doen.
Luxe leventjes
In onze directe omgeving, in ieder geval als het gaat om de mensen met wie mijn zoon in aanraking komt, komt zichtbaar geldgebrek namelijk nauwelijks voor. Er zullen in zijn klas best kinderen zijn, voor wie veel van de bovengenoemde elementen die ons “rijk” maken, helemaal niet zo vanzelfsprekend zijn. Maar dat krijgt hij eigenlijk nooit te zien. Een “overschot aan geld”, dat ziet hij eigenlijk veel vaker. 
Hij ziet meer dan genoeg mensen die geld uitgeven aan dingen die hij niet krijgt, niet mag of anderszins niet heeft. Want we hebben wel een auto, maar geen twee, zoals een aantal van zijn vriendjes. We gaan regelmatig uit eten, maar halen niet wekelijks patat, zoals andere vriendjes. We gaan op wel vakantie, maar niet op wintersport. En die Playstation hè… Zelfs het jongetje dat met zijn ouders, om geld te besparen bij zijn opa en oma inwoont, heeft er eentje. Andersom is alles wat ons leven luxe maakt (en dat is nogal wat!), voor hem vanzelfsprekend. Hij weet niet beter.
Financieel opvoeden zonder door te slaan
Nu wil ik mijn kinderen op zich niet op zulke jonge leeftijd met volwassen problemen opzadelen. Ik wil niet dat hij bezig is met ons onder water staande huis, of dat hij zich zorgen gaat maken over wat er gebeurt als mijn bedrijf niet van de grond komt. Ik wil eigenlijk überhaupt niet dat hij met geld bezig is. Hij leeft echter in een wereld waar geld wel heel belangrijk is. (En ik geef het toe, met een moeder die er ook wel meer dan nodig mee bezig is.) En ik wil ook niet dat hij zich rot voelt omdat hij in zijn ogen arm is, hoe onzinnig ook, maar ook weer niet dat hij zich gaat gedragen alsof hij rijk is en daar ook recht op heeft. Verantwoord en goed financieel opvoeden, zonder er in door te slaan, is zo makkelijk nog niet…
Kopje thee en een koekje
Die bewuste middag heb ik een lekker kopje thee gezet en hem een koekje gegeven. Toen we gezellig samen op de bank zaten, heb ik hem uitgelegd dat we misschien niet altijd heel veel geld aan leuke dingen uitgeven. Maar dat we wel heel veel geld hebben. Tenminste, in vergelijking met veel anderen. En dat wij het belangrijk vinden dat hij leert dat je vaak moet kiezen. Omdat je elke euro nou eenmaal maar één keer uit kunt geven. En dat, omdat op op is, het belangrijk is dat je spaart voor het geval je geld voor iets belangrijks nodig hebt. Dat we het geluk hebben dat we wel op vakantie kunnen, maar niet in de zomer én in de winter. En dat we wel een auto hebben, maar geen twee, omdat we de eerste al nauwelijks gebruiken. En dat auto’s ook geld kosten, zelfs als ze stil staan.
Geld verdienen
Ik heb hem verteld dat wij, zijn ouders, allebei werken. Dat als je werkt, je geld krijgt. En dat wij allebei een hele goede baan hebben, waardoor we behoorlijk veel geld krijgen. Ik heb hem nog even niet verteld hoe oneerlijk het soms in elkaar zit. Dat er mensen zijn die heel hard zoeken naar werk, maar het niet kunnen vinden. En ook niet dat er mensen zijn die tien keer zo hard werken als ik, maar toch veel minder krijgen. Omdat stenen sjouwen nu eenmaal minder oplevert dan op kantoor koffie drinken… Daar hebben we het nog wel eens over als hij zelf voor de keuze staat.
Rijk!
Een paar dagen later vroeg hij me ineens hoeveel geld we hadden. “Heb je misschien wel honderd euro mama?” “Ja”, glimlachte ik, “dat heb ik wel.” “Wow!” zei hij. Weer een paar dagen later kwam hij er weer op terug. “Heb je misschien wel duizend euro mama?” “Ja”, knikte ik weer, “dat heb ik ook wel.” “Wow!” zei hij weer. En toen nog eens: “Wow!” Hij knikte enthousiast en vulde aan: “Je had gelijk zeg, we zijn echt rijk!” En dat was het. Hij heeft het nooit meer gevraagd.
Geslaagd
Vorige week vroeg mijn nu vijfjarige dochter: “Mama, waarom gaan we niet nog een keer naar de Efteling? Dat is toch leuk?” Voor ik iets kon zeggen, riep ze: “ik weet het al, daar hebben we zeker geen geld voor!” Ze had ons duidelijk horen mopperen over de toegangsprijs, die keer dat we er waren.
Mijn zoon greep in: “Daar hebben we wel geld voor, maar daar hebben we geen geld voor OVER. Als we elke keer naar de Efteling gaan, kan mama geen ijsjes meer voor jou kopen.” Ze keek hem aan en was even stil. Dat was me een dilemma, Efteling of ijsjes!
“Mogen we een ijsje?” vroeg ze toen opportunistisch. “Ja hoor”, zei ik blij. Ze renden naar de vriezer en likten tevreden van hun ijsjes. En ik, ik keek tevreden naar mijn blije stel. Voor deze dag was de financiële opvoeding weer geslaagd.
Meer lezen over financieel opvoeden? Bekijk Goed met Geld eens. Of lees mijn eerdere blogs over kinderen en geld.
Ben jij bewust bezig met het financieel opvoeden van je kinderen? Heb jij goede voorbeelden van hoe het wel en hoe het niet moet? Tegen welke dilemma’s loop jij aan? Vertel het me hieronder!
