Inzicht in de werkelijkheid… ofwel: Wat gaat eruit?
Dit is het derde bericht in de serie Budgetteren kun je leren. Als je in kaart hebt gebracht hoeveel er binnen komt, en je ook een idee hebt van hoeveel je aan elke categorie zou willen uitgeven, is het goed om te gaan bekijken wat je daadwerkelijke uitgaven zijn.
Stap 1: kies een methode om je uitgaven bij te houden
Er zijn verschillende manieren om je uitgaven per maand bij te houden:
Via je bankrekening
De meeste banken hebben tegenwoordig een app of een tool waarmee je inzicht in je uitgaven krijgt. Dat kan handig zijn om mee te beginnen, zeker als je het lastig vindt om te bepalen welke type uitgaven je allemaal hebt. Het nadeel van deze tools vind ik dat ze over het algemeen niet erg nauwkeurig zijn.
Pas nadat je een aantal maanden in kaart hebt gebracht, weet de tool van de meeste uitgaven onder welke categorie het valt. Zelfs dan is het nog niet erg nauwkeurig. Als je bijvoorbeeld bij de Hema de ene keer kinderkleding hebt gekocht en de volgende keer tuinspullen, valt dat volgens de bank-tool altijd onder huishoudelijke uitgaven. Een tweede nadeel is dat als je bij meerdere banken een rekening hebt, je vaak geen totaaloverzicht hebt.
Via een online tool
AFAS biedt een online huishoudboekje, dat in samenwerking met het Nibud is ontwikkeld. Deze is een stuk handiger dan die van de banken. Ik heb het jaren gebruikt, totdat ik naar een bank overstapte die (destijds) niet samenwerkte met AFAS. De gegevens van deze bank moest ik vervolgens alsnog handmatig toevoegen. Dat vond ik heel onhandig.
Inmiddels werken zo’n beetje alle banken wel met AFAS, dus dat bezwaar geldt niet meer.
Een groter en nog bestaand nadeel hiervan vind ik dat je alleen een overzicht krijgt van je inkomsten en uitgaven, en geen echt budget kunt maken (waarmee je je inkomsten en uitgaven kunt vergelijken). Het is dus vooral achteraf terugkijken, in plaats van proactief plannen hoe je je geld besteedt.
Via een excel-bestand
Als je in Excel een budget maakt, en je inkomsten en uitgaven bijhoudt, gelden alle bovengenoemde bezwaren niet. Je kunt goed vergelijken, je hebt een totaaloverzicht en je kunt je eigen logische categorieën aanmaken. Het grote nadeel van deze methode is echter wel dat je het handmatig moet doen… Al met al levert deze methode je verreweg het meest op, maar zoals dat gaat in het leven, je moet er ook het meest voor doen.
Ik heb lang gewerkt met een Excel-bestand, dat ik ooit via mijn ouders kreeg. De ontwerper hiervan is Wim de Groot die het in 2012 voor het blad ComputerIdee ontwikkelde. En het goede nieuws is: je kunt het er nog altijd gratis downloaden.
Ik heb het zelf in de loop der jaren steeds verder aangepast (andere categorieën, meer vergelijkingen tussen budgetten, een verlies- en winstrekening toegevoegd) maar ik geef toe, dat is ook wel een beetje overdreven hobbyisme. Het basisbestand zoals het door Wim gemaakt is, voldoet prima.
Stap 2: Bewaar je bonnetjes
Elke keer dat je pint of cash iets betaalt, bewaar je het bonnetje. Zeker in het begin, is dat noodzakelijk om te zien waar je geld nu eigenlijk gebleven is. Je kunt bijvoorbeeld een envelop in je tas stoppen (als je standaard een tas bij je hebt – dat heb ik niet, dus voor mij zou dit niet werken, maar ik gooi hem toch maar in de groep), waar je elk bonnetje in stopt. Of je stopt ze in je telefoonhoesje (in dat geval zou ik ze elke avond even apart leggen, zodat je ze de volgende dag niet weer verliest – dit is ervaring, geen wijsheid).
Stap 3: Vul je uitgaven in
Minimaal twee keer per maand vul je je daadwerkelijke uitgaven in, in de Excel (ik ga er gemakshalve maar even vanuit dat je hiervoor kiest. Vinden wij leuk. En het is echt een mooi systeem! Met budgetten en grafiekjes en zo!) Ik doe dat door mijn bankrekening links op mijn scherm te openen, en de excel rechts. Of andersom, afhankelijk van mijn bui. Dan typ ik de uitgaven erin, check de bonnetjes als ik niet meer weet wat het was, en trekt het systeem automatisch de mooiste conclusies.
Hoe ga je om met spaargeld?
Belangrijke tip: Als je geld opneemt van je spaarrekening, zet ik dat erin als negatieve uitgave. Alleen echte inkomsten, die van buitenaf komen, zet ik bij inkomsten. Zo zorg je ervoor dat je vermogen niet ogenschijnlijk groeit, elke keer als je geld opneemt van je spaarrekening. Want dat zou leuk zijn, maar daar heb je in de praktijk niet zoveel aan.
Hele maanden invoeren
Als je je uitgaven gaat bijhouden, doe dat dan altijd vanaf het begin van de maand en vul de hele maand in. Dan heb je het beste totaaloverzicht. Je hoeft natuurlijk niet te wachten (of terug te kijken) tot 1 januari. Als je eerst eens een paar maanden bijhoudt, ben je al een heel eind.
Stap 4: vergelijk je daadwerkelijke uitgaven met je begroting
En nu komt het moment waar het allemaal om draait: komen je geplande uitgaven en begrote uitgaven een beetje overeen? Zo ja: Wow! Zo nee: wat zijn de verschillen? Vind je ze terecht? Of ben je toch wel een beetje uitgeschoten ergens?
Maak je geen zorgen als het sterk afwijkt. Een begroting is alleen maar een wens, per slot van rekening. Die komt nooit precies uit. Het gaat er om dat je een richtlijn hebt, waarnaar je zou kunnen proberen te leven. Als dan in de praktijk blijkt dat je eigenlijk veel minder geld uitgeeft aan eten, en juist meer aan schoenen, dan is dat zo. Zolang je maar probeert om het totaal niet te overschrijden. En als je eenmaal een begroting hebt en je uitgaven bijhoudt, is die kans een stuk groter dan wanneer je dat niet doet.
Regelmatig bijstellen
Het is ook absoluut niet verboden om je begroting halverwege de maand bij te stellen. Of na een week al. Of zelfs na een dag.
Als je bijvoorbeeld van tevoren bedacht had dat je deze maand naar de kapper zou gaan (en daar € 25 euro voor begroot hebt), en je besluit halverwege de maand dat het nog wel even kan met die woeste krullen… In plaats daarvan ga je liever naar de film. Dan schuif je je kappersbudget gewoon door naar die film.
Of misschien moet ik een wat stoerder voorbeeld geven: als je een avondje door zakt, waardoor je je fun-budget er in één keer door heen hebt gejast, en je wil nog een keer uit eten, dan doe je de rest van de maand boodschappen bij de Aldi of de AH Basic om die extra biertjes goed te maken. Kan allemaal. Het is jouw geld.
Het maakt niet uit hoe, als je het maar doet!
Het maakt niet uit hoe je het bij houdt, en hoe je vervolgens met je geld om gaat, als je het maar bij houdt. En als je maar een flexibel plan hebt.
Uiteindelijk is het doel dat je niet meer uit geeft dan er binnen komt. Het kost wel wat moeite om overzicht te krijgen, maar het levert ook zoveel meer rust op. Succes ermee!
Lees ook de andere delen van de serie Budgetteren kun je leren:
- Wat komt er binnen? De eerste stap bij budgetteren
- Wat wil je allemaal uitgeven? De begroting uitgewerkt
- Inzicht in de werkelijkheid… ofwel: Wat gaat eruit?
- Je uitgaven goed verdeeld
- Doelen stellen; waarom, wat en hoe?
- Hoe kun je je aan je doelen houden?
Gratis handig kasboekje?
Wil je graag een gratis handig kasboekje hebben? Word lid van mijn wekelijkse nieuwsbrief, en ontvang een handige printbaar zelf bij te houden overzicht in je mailbox!
